από τον αρχαίο μύθο ...στη σύγχρονη ψυχολογία

Ο Πυγμαλίωνας, βασιλιάς της Κύπρου και ξακουστός γλύπτης, δεν είχε την επιθυμία ούτε τον χρόνο να σκεφτεί για την αγάπη.Είχε φτιάξει ένα πολύ ωραίο άγαλμα γυναίκας από ελεφαντόδοτο, την Γαλάτεια.Η Αφροδίτη εξαιτίας της περιφρόνησής του για την αγάπη τον τιμώρησε αποφασίζοντας να τον κάνει να  ερωτευτεί το άγαλμα.Από εκείνη την ημέρα ο βασιλιάς δεν μπόρεσε να βρεί την ησυχία του.Περνούσε ατελείωτες ώρες να στοχάζεται το άγαλμα, να του εξομολογείται την αγάπη του, να το χαϊδεύει, να το φυλάει.Παρ’ όλη του την προσοχή, το άγαλμα παρέμενε σιωπηλό, κρύο και άψυχο.

Ο Πυγμαλίωνας παρακάλεσε τότε την Αφροδίτη να τον θεραπεύσει από το αρρωστημένο του πάθος. Η θεά όμως διασκέδαζε να βλέπει τον βασιλιά να υποφέρει για ένα ελεφάντινο άγαλμα.Στη συνέχεια τον λυπήθηκε και μεταμόρφωσε το άγαλμα σε μια πραγματική γυναίκα, την οποία παντρεύτηκε ο Πυγμαλίωνας και μαζί της απέκτησε έναν γιό, τον Πάφο.

Το σύνδρομο του Πυγμαλίωνα

Όπως στο μύθο του Πυγμαλίωνα, του Έλληνα γλύπτη που δημιούργησε ένα πολύ ωραίο άγαλμα γυναίκας, τη Γαλάτεια και που ποτέ δεν ήταν  ευχαριστημένος από την ομορφιά της, προσπαθώντας να τη βελτιώνει συνέχεια μέχρι να της δώσει το χάρισμα του λόγου, έτσι και στην αγάπη ή σύνδρομο του Πυγμαλίωνα το αγαπημένο πρόσωπο δεν εκτιμάται μόνο γι’ αυτό που είναι αλλά  για το τί μπορεί να γίνει.
Για παράδειγμα οι άνθρωποι που ερωτεύονται έναν μελλοντικό γιατρό ή δικηγόρο και μετά προσπαθούν να τον αλλάξουν ή/και να τον βελτιώσουν.

Το σύνδρομο αυτό μπορεί να συσχετιστεί και με την συν-εξάρτηση ή το σύνδρομο της νοσοκόμας όπου οι άνθρωποι προσπαθούν να σώσουν έναν αλκοολικό, έναν τοξικομανή, έναν βίαιο, μια πόρνη…….

Οι αγάπες που δημιουργήθηκαν κατά το πρότυπο του Πυγμαλίωνα συχνά οδηγούν σε μακροχρόνιες και ευτυχισμένες σχέσεις.Ο κίνδυνος μπορεί να προκύψει όταν ο σύντροφος επιθυμήσει την ισότητα και αρχίζει να επιβάλει την προσωπικότητά του.
Ο ψυχαναλυτής Bergmann στο βιβλίο του «Ανατομία της Αγάπης» εντοπίζει επίσης, δύο ιδιαίτερες παραλλαγές του συνδρόμου:

• Όταν ένας από τους δύο συντρόφους είναι διατεθειμένος να συνεχίσει την σχέση, μόνο όταν ο άλλος του υποσχεθεί ότι θα επισκεφθεί ψυχολόγο.
• Όταν ένας ετεροφυλόφιλος σύντροφος συνδεθεί με έναν ομοφυλόφιλο με την πεποίθηση ότι θα του αλλάξει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.

Στην βιβλιογραφία υπάρχουν πολλά παραδείγματα αυτού του τύπου.
Ακόμα και ο φιλόσοφος Jean-Jacque Rouseau είχε εκφράσει μια παρόμοια επιθυμία στο βιβλίο του Emile, όπου η πρωταγωνίστρια δεσμεύεται να εκπαιδεύσει ένα νεαρό άνδρα σύμφωνα με τις αρχές της «καλοσύνης»

ένας έμμετρος επίλογος

   «ΟΝΕΙΡΟ ΣΤΟ ΚΥΜΑ»

οσταλγούσε τον τόπο του, την θλίψη δεν αντέχει

Αποφάσισε να ξαναγυρίσει την Μοσχούλα να εύρει.

Μόλις συναντηθήκανε στα μάτια κοιταχτήκαν

τόσο γλυκά τόσο βαθιά πάει όνειρο ήταν.

Αυτός παράτησε τη δουλειά και την πόλη

Στο χωριό γύρισε για να δει την κόρη.

Όταν έμαθε πως η κόρη ήταν παντρεμένη

Πήγε και αυτοκτόνησε στη θάλασσα την ματωμένη…


Γα1  (Κων/να, Μαρία, Μαργαρίτα, Βαλέρια)

«Πλάτωνα, Απολογία Σωκράτη»

«Πλάτωνα, Απολογία Σωκράτη»

Η αυθεντική αναπαράσταση της πιο συγκλονιστικής Δίκης στην ιστορία του πολιτισμού και μια μοναδική εμπειρία, μια παράσταση στην αρχαία ελληνική γλώσσα, (με υπέρτιτλους στα νέα ελληνικά και στα αγγλικά), σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη.

Σημείωμα σκηνοθέτη

Είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο να καταλάβουμε σήμερα τον πραγματικό χαρακτήρα αυτού του εξόχως οριακού κειμένου μέσα από τη μετάφρασή του, επειδή η μετάβαση του σε μιαν άλλη γλωσσική δομή και μίαν άλλη φωνή, είτε ελληνική είτε διεθνή, αλλάζει αναγκαστικά και καθοριστικά το ύφος και το ήθος του, άρα και το ήθος του Σωκράτη και του Πλάτωνα. Κάθε μεταφραστική απόπειρα όσο πιστή κι αν θέλει να είναι, δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον πρωτότυπο λόγο του κειμένου, αφού εκ των πραγμάτων παράγει μίαν εντελώς νέα δομή που ενέχει έναν διαφορετικό ήχο και μουσικότητα. Όμως ό ήχος και οι μουσικές παράμετροι είναι που ρυθμίζουν το νόημα της κάθε φράσης και όχι η τυπική ή τυποποιημένη εκφορά μιας σειράς λέξεων. Ο τρόπος που θα ειπωθούν οι λέξεις, καθορίζει την ευκρίνεια του νοήματος. Οι λέξεις για να αποκαλύψουν τη σημασία τους πρέπει να μην ακούγονται σαν λέξεις αλλά σαν οχήματα σημασιών που διαρθρώνουν το νόημα. Στο άκουσμά τους όχι απλώς να καταλαβαίνουμε αλλά κυρίως να νοιώθουμε. Σκοπός λοιπόν της εκφοράς του ίδιου του αρχαίου πλατωνικού κειμένου κατά την παράσταση, δεν είναι κάποιος λόγος πρωτοτυπίας ή μιας στενά φιλολογικής ή ιστορικής αναζήτησης, αλλά η ανάγκη, από το άκουσμα της φωνής του αυθεντικού έργου, να αφουγκρασθούμε και να νοιώσουμε βιωματικά τα αισθήματα και το ήθος του Σωκράτη.                

Η Απολογία , είναι το μοναδικό μη διαλογικό έργο του ΠΛΑΤΩΝΑ  που γράφεται  το 397 π.Χ. όντας παρών και ο ίδιος ο ΠΛΑΤΩΝΑΣ στο δικαστήριο της Ηλιαίας.

Ο ηθοποιός Β. Καραμπούλας (ΣΩΚΡΑΤΗΣ) αποστήθισε πιστά , όπως ένας ερμηνευτής όπερας όλες τις νότες και τους ρυθμούς. Δεν έπαιξε  ένα ρόλο αλλά  ΜΟΝΟ τον ενσάρκωσε. ΑΞΙΟΘΑΥΜΑΣΤΟΣ στην αποστήθιση και στην απαγγελία.  Στο θέατρο ΟΜΩΣ μπορεί να λείπει η π α ρ α σ τ α τ ι κ ό τ η τ α; Η σκηνική και η σκηνοθετική παρέμβαση δεν πρέπει να αναπαριστά  ένα κείμενο ώστε το απολογητικό να γίνει συγκλονιστικό; Η έκστασις και η κάθαρσις μπορεί να επέλθει με την κλεψύδρα και το πλαστικό μπουκαλάκι νερό;

Αξίζει να θυμηθούμε το τέλος της Απολογίας που είτε στα αρχαία είτε στα νέα ελληνικά είναι ΚΑΘΑΡΣΙΣ

Αν λοιπόν τέτοιο πράγμα είναι ο θάνατος, εγώ λέω ότι είναι κέρδος, γιατί έτσι ολόκληρος ο χρόνος δε φαίνεται μεγαλύτερος από μία νύχτα. Αν πάλι ο θάνατος είναι κάτι σαν αποδημία από εδώ σε άλλο τόπο, και αν είναι αληθινά αυτά που λέγονται ότι εκεί βρίσκονται όλοι οι πεθαμένοι, ποιο μεγαλύτερο αγαθό θα μπορούσε να υπάρξει από αυτό, δικαστές; Αν κανείς ερχόμενος στον Άδη, έχοντας απαλλαγεί από αυτούς εδώ που λένε ότι είναι δικαστές, βρει τους αληθινούς δικαστές, αυτούς που λέγεται ότι δικάζουν εκεί, το Μίνω και το Ραδάμανθυ και τον Αιακό και τον Τριπτόλεμο και τους άλλους ημίθεους που έζησαν τη ζωή τους ως δίκαιοι άνθρωποι, θα ήταν κακή αυτή η αποδημία; Ή πάλι τι δε θα έδινε κανείς για να συναναστραφεί τον Ορφέα και το Μουσαίο και τον Ησίοδο και τον Όμηρο; Εγώ τουλάχιστον θέλω πολλές φορές να πεθάνω, αν αυτά είναι αληθινά. Γιατί για μένα βέβαια θα ήταν θαυμάσια η διαμονή εκεί· κάθε φορά που θα συναντούσα τον Παλαμήδη και τον Αίαντα, το γιο του Τελαμώνα, και όποιον άλλο από τους παλιούς ήρωες πέθανε εξαιτίας άδικης καταδίκης, θα αντιπαρέβαλα όσα έπαθα εγώ με όσα έπαθαν αυτοί ― όπως μου φαίνεται, καθόλου δυσάρεστο δε θα ήταν αυτό· και, το κυριότερο, θα περνούσα το χρόνο μου ρωτώντας και εξετάζοντας τους ανθρώπους εκεί, όπως έκανα και με τους ανθρώπους εδώ, ποιος από αυτούς είναι σοφός και ποιος νομίζει ότι είναι, αλλά δεν είναι. Και τι δε θα έδινε κανείς, δικαστές, για να κάνει ερωτήσεις σε αυτόν που οδήγησε τη μεγάλη στρατιά στην Τροία, τον Αγαμέμνονα, ή στον Οδυσσέα ή στο Σίσυφο ή σε χιλιάδες άλλους άνδρες και γυναίκες; Να συναναστραφεί και να συζητήσει μαζί τους και να τους ρωτήσει θα ήταν η υπέρτατη ευτυχία. Τουλάχιστον αυτοί που μένουν εκεί δε σκοτώνουν ανθρώπους για αυτόν το λόγο...

ποτέ μου δεν κατάλαβα τι είναι πιο τρομακτικό

Ποτέ μου δεν κατάλαβα τι είναι πιο τρομακτικό:

να μπορείς να ακούς τις καρδιές των άλλων ή
να μπορείς να ακούσεις τη δική σου καρδιά;

Έζησα και ζω ακόμα μ΄αυτό, περιμένοντας ένα χτύπο από μια  οποιαδήποτε καρδιά,
ακόμα και την δική μου,
να με κάνει να νιώσω κάτι το τόσο ''μισό''
μέσα σε αυτό το κλάσμα του δευτερολέπτου,
που θα με ανάγκαζε έπειτα να απασχοληθώ με την ολοκλήρωσή του.
Αυτό βέβαια είναι και το κίνητρο.
Το ''μισό''.
Δεν θα υπήρχε συγγραφή αν η φύση μας δεν μας επέβαλε
να εκφράζουμε τα μισά από αυτά που νιώθουμε.
Όχι, δεν μας θεωρώ ανίκανους.
Μας θεωρώ απλά δέσμιους του ενστίκτου μας να μην
πληγωθούμε και αυτό πρέπει να αποβληθεί.
Κάπως , κάπου, κάποτε είχα διαβάσει ένα ''Σ΄ΑΓΑΠΩ''
γραμμένο στην

σκόνη, στο πίσω τζάμι ενός αυτοκινήτου...
Ένα  ''Σ΄ΑΓΑΠΩ'' στην σκόνη...;

Πες τώρα όλα όσα νιώθεις και όλα όσα δεν μπορείς να πεις.

 Ο Ανεμοκύκλιστος